پنجشنبه, ۸ آبان ۱۳۹۳، ۰۱:۳۱ ب.ظ
زبان فارسی (1) عمومی
درس اول ( زبان شناسی )
1- ما ................ را ازسال های اول زندگی به تدریج شروع می کنیم.
الف- شناخت زبان ب-
استفاده از زبان ج- یادگیری زبان د- تحقیق درباره ی زبان
جواب= گزینه ی « ب »
2- شناخت زبان آسان است ولی برای استفاده از آن به مهارت های زیادی نیاز داریم.
الف- درست ب- نادرست جواب = گزینه ی « ب »
3- چرا زبان یکی از جنبه های راز آمیز وجود انسان است؟
جواب = چون پدیده ای است که ، پس از قرن ها بحث وبررسی، هنوز آن گونه که باید نشناخته ایم .
4- استفاده از زبان به چه دلیل برای ما آسان است؟ ( چرا استفاده از زبان آسان است؟ )
جواب = زیرا ما استفاده اززبان رااز سال اول زندگی به تدریج شروع می کنیم وطرز استفاده از آن را به طورطبیعی فرامی گیریم.
5- استفاده از زبان............ وشناخت زبان .............. است. جواب = آسان - دشوار
6- علت دشواری شناخت زبان .............. و ................. آن است. جواب = پیچیدگی وگستردگی بیش از حد زبان
7- دو دلیل برای دشوار بودن شناخت زبان بنویسید: جواب = پیچیدگی و گستردگی بیش از حد زبان
8- دلیل پیچیدگی زبان چیست؟ جواب = زیرا زبان باید ذهن انسان رادرخود بگنجاند.
9- دلیل گستردگی زبان چیست؟ جواب = زیرا زبان باید همه ی جلوه های هستی را در خود بگنجاند.
10- اگر انسان از زبان بی بهره بود ، چه اتفاقی می افتاد؟
جواب = نمی توانست فکر کند – نمی توانست علم به دست آورد – نمی توانست فکر وعلم خود را به دیگران منتقل کند.
11- چرا برای شناخت زبان سعی وکوشش نمی کنیم؟ ( چراشناخت زبان را امری بیهوده می انگاریم ؟ )
جواب = زیرا ما می پنداریم چون استفاده از زبان را می دانیم، پس خود آن را هم می شناسیم.
12- اهل یک زبان درچه صورت برای چیزی وجود خارجی قائلند؟
جواب = اگر در یک زبان ، برای چیزی « کلمه » ای به کار رود.
13- کلماتی ذکر کنید که وجود
خارجی ندارد اما چون در زبان ما به کاررفته اند برای آن ها بیرون از ذهن
خود قائل به وجودخارجی شده ایم ؟ جواب = دیو – سیمرغ – هما – پری دریایی
14- کلماتی ذکر کنید که وجود خارجی داشته اند اما برای ما از زمانی وجود پیداکرده اند که نام آن ها وارد زبان فارسی شده است؟
جواب = کیوی - رایانه – تلویزیون
15- چرا زبان باید آموخته و
شناخته شود؟ جواب= زیرا گاه با پرسش هایی رو به رو می شویم که پاسخ
دادن به آن ها در گرو شناخت زبان است یعنی، به شرطی می توانیم به آن هاجواب
دهیم که به شناخت زبان مجهز باشیم.
16- آیا شناخت زبان با
توانایی استفاده ازآن یکی است؟ توضیح دهید: جواب = خیر ، استفاده از
زبان آسان ولی شناخت زبان به علت پیچیدگی وگستردگی بیش از حد آن دشوار است
وبه صرف وقت وفکر بیش تری نیاز دارد.
17- ساده ترین تعریف زبان چیست؟ جواب = زبان یک نظام است وکار اصلی آن ایجاد ارتباط میان انسان هاست.
18- کار اصلی زبان چیست؟ جواب = ایجاد ارتباط میان انسان ها
19- منظور از « نظام » در تعریف زبان چیست؟ جواب = مجموعه ای به هم پیوسته که طبق قاعده از اجزای کوچک تری ساخته شده باشد.
20- ارکان اصلی تعریف زبان را بیان کنید: جواب = نظام – ایجاد ارتباط – انسانی بودن
21- مقصود از ارتباط زبانی ، عمدتا چیست؟ جواب= انتقال پیام از یک فرد به افراد دیگر
22- اجزای سازنده ی نظام زبان در درجه ی اول چیست ؟ جواب= نشانه
23- نشانه چیست؟ جواب = نشانه هر لفظی است که معنایی دارد.
24- اجزای سازنده ی نظام زبان در درجه ی اول ،.......... و آن هر ........... که .......... دارد.
جواب = نشانه - لفظی - معنایی
25- انتقال پیام در ارتباط زبانی معمولا درقالب ................ صورت می گیرد. جواب = جمله
26- چراجمله ی « عید شمامبارک باد » یک نظام است؟
جواب = چون می تواند حداقل میان دو نفر از افراد انسانی رابطه برقرار کند وپیامی را از یکی به دیگری منتقل کند.
27- جمله ی « عید شما مبارک باد » چند نشانه دارد؟ مشخص کنید:
جواب = پنج ؛ عید – نقش نمای اضافه – شما – مبارک – باد
28- یکی از ارکان تعریف زبان « انسانی » بودن است، منظور چیست؟
جواب = منظور زبان منحصر به انسان است.
درس دوم ( دستور زبان فارسی )
1- در عبارات زیر نهاد وگزاره ( خبر وصاحب خبر ) را مشخص کنید:
الف- آن پسر توپ را به فرهاد می دهد. ب- کودکان را به خانه رساندیم.
نهادجدا گزاره نهادجداحذف شده(ما) گزاره
ج- گنجشک ها با نوک باز برشاخه ها چرت می زدند. د- درحیاط بچه ها بازی می کردند.
نهاد
جدا
گزاره گزاره +
نهادجدا گزاره
2- درعبارات زیر ، جمله ها را با تفکیک نهاد وگزاره درزیر نمودار شاخه ای بنویسید و شناسه های فعل ها را مشخص کنید:
- در روز های ابری که آسمان تیره است ، رنگ دریا نیز به کبودی یا خاکستری می زند.
گزاره+ نهاد جدا گزاره( شناسه =ø) نهادجدا گزاره ( شناسه= –َ د )
- آسمان که صاف می شود ، دریا هم اغلب آبی یا سبز یا سبزروشن است .
نهاد جدا گزاره ( شناسه= -َ د) نهادجدا گزاره ( شناسه= ø )
- امواج به آهستگی سینه برساحل می سایند. درروزهای طوفانی گویی دریا از خشم کف برلب می آورد.
نهادجدا گزاره
(شناسه= -َ ند ) گزاره
+ نهادجدا گزاره (شناسه –َ د )
- زنبور عسل حشره ای کوچک ومفید است. - پیوسته در تکاپو وتلاش است.
نهادجدا گزاره (شناسه = ø ) نهادجداحذف شده گزاره (شناسه = ø )
- شیره ی بهترین گل ها را می مکد. - عصاره ی آن ها را باهم می آمیزد.
نهادجداحذف شده گزاره ( شناسه = –َ د ) نهادجداحذف شده گزاره ( شناسه = -َ د )
- علمای بزرگ دایم در لشکرگاه ، رفت و آمد داشتند. – غزالی ازبرخوردباآن هابهره ها می یافت.
نهادجدا گزاره ( شناسه = -َ ند ) نهادجدا گزاره ( شناسه = ø )
- بابعضی از آن ها مناظره می نمود. – شاید از بسیاری از آن هااستفاده می کرد.
نهادجداحذف شده گزاره ( شناسه = ø ) نهادجداحذف شده گزاره ( شناسه = ø )
- این آشنایی باعلمای مختلف ، نام وآوازه ی او را بلند می کرد.
نهاد جدا گزاره ( شناسه= ø )
- خواجه نظام الملک وی را هر روز بیش تر درخور احترام ونواخت می یافت.
نهادجدا گزاره ( شناسه = ø )
3- نهاد جدا و نهاد پیوسته (شناسه) رادر جملات زیر مشخص کنید:
الف- او به خانه آمد. ب- دانش آموزان به کتابخانه رفتند.
نهاد جدا ( شناسه یا نهاد پیوسته = ø ) نهادجدا ( شناسه یا نهادپیوسته= -َ ند )
ج- خرگوش های کوچک ناگهان از خواب جستند. د- شما به افتخارات باستانی خود می نازید.
نهادجدا ( شناسه یانهادپیوسته = -َ ند ) نهادجدا ( شناسه یا نهادپیوسته = ید )
4- درجمله ی « آن پسر توپ رابه فرهاد می دهَد » نهاد کدام است؟ چرا؟
جواب = « آن پسر » نهادجداست ، اگر « آن پسر » راجمع ببندیم ، فعل هم جمع بسته می شود.
5- درجمله ی زیر نهادجدا کدام است؟ بادلیل توضیح دهید:
« بسیاری از تجربه های زندگی را کتاب به ما می آموزد.»
جواب = «کتاب » نهادجدا است
چون مفرداست وبافعل « می آموزد » مطابقت دارد اگر « کتاب » را جمع ببندیم ،
فعل نیز به صورت جمع به کار می رود.
6- برای گزاره های زیرنهادمناسب بیاورید:
الف- ............... نهاد پیوسته ی جمله است. ب- .......... و .......... از آثار معروف سعدی است.
( شناسه ) ( گلستان ) ( بوستان )
ج- .......... و ........... از شاعران بزرگ ایران هستند. د- .............اثرجاودانه ی ابوالقاسم فردوسی است.
( سعدی ) ( مولوی ) ( شاهنامه )
ﻫ- ............... برضد ضحاک ستمگر قیام کرد. و- .................. معمولاًدرشمارباشناسه مطابقت دارد.
( کاوه ی آهنگر ) ( نهادجدا )
7- هسته ی گزاره ............... است و نشانه ی آن .............و نشانه ی نهاد .......................... است.
( فعل ) ( شناسه
) ( مطابقت آن باشناسه )
8- جانشین سازی کنید: جمله
الف- من و دوستم نهاد گزاره
ب – آمدند علی رفت
جواب الف = من ودوستم رفتیم
جواب ب = آن ها آمدند
9- کدام جمله مناسب تر است؟ چرا؟
الف- خانم احمدی مدیرمدرسه ی اندیشه است. ب- خانم احمدی مدیره ی مدرسه ی اندیشه است.
جواب = گزینه الف زیرا در زبان فارسی به کسی که جایی را اداره می کند، - چه زن باشد چه مرد - « مدیر » گفته می شود.
10- جمله ی زیر چه ایرادی دارد توضیح دهید و صحیح آن رابنویسید:
« پروین اعتصامی شاعره ی برجسته ی ایران است .»
جواب = شاعره نادرست است زیرا در زبان فارسی ، برخلاف زبان عربی ، به کسی که شعر بگوید- چه زن باشد چه مرد- « شاعر » گفته می شود
درس سوم ( نگارش فارسی )
1- در تبدیل گفتار به نوشتار به چه نکاتی باید توجه کرد؟( 4مورد )
الف- کلمات را شکسته به کار نبریم. ب- مطالب زاید را حذف کنیم.ج- از تکرار بپرهیزیم. د- اصل رسایی جمله را رعایت کنیم.
2- در توصیف کلی اشیا باید به چه مواردی توجه کنیم؟
جواب = اندازه ، رنگ ، بو ، لطافت وزبری ، دوری ونزدیکی
3- درتوصیف یک صحنه یامنظره به چه مواردی باید توجه کنیم؟
جواب = وصف کلی اشیا ، طرزقرارگرفتن آن ها ، دوری ونزدیکی آن ها و رابطه ی آن ها با هم
4- برای توصیف ظاهر یک فرد به چه مواردی باید توجه کنیم؟
جواب= به ویژگی های ظاهری مثل اعضای چهره ، قد ، چاقی ولاغری
5- برای توصیف حالات روحی وعاطفی فرد به چه موردی توجه می کنیم؟
جواب= به رفتار او با دیگران
6- در توصیف چه حالتی به رفتار فرد بادیگران توجه می شود؟
جواب = حالات روحی وعاطفی فرد
7- راه های تقویت ومهارت در نویسندگی را نام ببرید؟
جواب = تبدیل گفتار به
نوشتار - توصیف - یادداشت کردن خاطرات روزانه - نوشتن شرح حال -
استفاده از شیوه ی جان بخشی به اشیا ( تشخیص ) - بازسازی وقایع
ورویدادها - نامه نگاری - خلاصه نویسی - گزارش نویسی - تهیه ی
روزنامه ی دیواری
8- چه هنگام از شیوه ی جان بخشی به اشیا ( تشخیص ) استفاده می شود؟
جواب= برای خیال انگیز کردن نوشته
9- گاهی برای خیال انگیز کردن نوشته از شیوه ی ....................... استفاده می شود.
جواب= جان بخشیدن به اشیا ( تشخیص )
10- یکی از آسان ترین و ارزان ترین راه های ارتباط ................... است.
جواب= نامه نگاری
11- برای خیال انگیز کردن
نوشته از چه شیوه ای استفاده می شود؟ ( مؤثرترین شیوه برای خیال انگیزکردن
نوشته کدام است؟ ) جواب= جان بخشیدن به اشیا ( تشخیص )
12- نامه ها برحسب نوع نگارش وگیرنده ی آن ها به چند دسته تقسیم می شوند؟نام ببرید:
جواب= دو دسته الف – دوستانه وخصوصی ب – رسمی واداری
13- املای کدام یک درست است؟ چرا؟ الف – رأی ب- رأِی
جواب = گزینه ی الف زیرا
همزه ( أ ) یکی از حرف های الفبای زبان فارسی است این حرف مانند سایر حروف
در خط فارسی حرکت گذاری نمی شود.
14- کاربرد کسره ی همراه ( ء ) در کدام ترکیب درست است؟ الف- جزءِ اول ب- رأ ی مردم
جواب= گزینه ی الف
15- علت عدم حرکت گذاری حرف همزه درکلماتی مانند « جزء » و « رأی » چیست؟
جواب = اولا، همزه یکی از حرف های الفبای زبان فارسی است ودرخط فارسی هیچ حرفی حرکت گذاری نمی شود
ثانیا، حرکت کسره درکلمات بالا زاید است وبا کسره به صورت دیگری خوانده می شود.
16- دلیل حرکت گذاری حرف همزه در ترکیب « منشأ حیات » چیست؟
جواب= درترکیب بالاکسره نشانه ی نقش نمای اضافه است وحرکت گذاری نیست.
17- با رسم نمودار شاخه ای بخش های اصلی جملات زیر را مشخص کنید:
الف- هیزم شکن به جنگل می رود. ب- زبان یکی از جنبه های راز آمیزوجودانسان است.
نهاد جدا گزاره ( شناسه = -َ د ) نهادجدا گزاره ( شناسه = ø )
18- عبارت زیر رااز زبان گفتاری به زبان نوشتاری بنویسید: ( خودآزمایی درس )
« یکی بود یکی نبود غیر خدا هیشکی نبود. یه پیرمردخارکنی بودکه هر روز می رف بیابون و خار جمع می کرد.»
= یکی بود یکی نبود غیر از خدا هیچ کس نبود ، پیرمرد خارکنی بود که هر روز به بیابان می رفت وخار جمع می کرد.
« یه روز وختی داش خارا رو جمع می کرد ، یهو چشش افتاد به یه کوزه ی پر اشرفی. اونو ور داشت ورف به خونه شون »
= یک روز وقتی سرگرم جمع آوری خارها بود ، ناگهان چشمش به کوزه ای پر از اشرفی افتاد. کوزه را برداشت وبه خانه اش رفت.
« شب که شد به زنش گفت: این
کوزه بایس مال حاکم باشه که توی بیابون قایمش کرده : پس بهتره اونو ببرم
بدم به حاکم. حاکم حتما پاداش خوبی بهم می ده. »
= هنگام شب به زنش گفت: این
کوزه یقینا مال حاکم است که دربیابان پنهانش کرده بود.. پس بهتر است آن را
به حاکم برگردانم. او بی گمان پاداش خوبی به من می دهد.
« زن که دید شوهرش چه قدر ساده دله ، نصف شب اشرفی ها رو ورداشت وجاشون کلوخ ریخت. »
= زن که ساده لوحی شوهر خود را دید، نیمه شب اشرفی ها را برداشت وبه جایشان کلوخ ریخت.
« فردا صب زود خارکن به جای این که به صحرا بره رف به قصر حاکم، به قصرکه رسید متوجه شد اشرفیا نیس. اماراه برگشت نداشت. »
= صبح روز بعد ، خارکن به جای رفتن به صحرا به قصر حاکم رفت. همین که به قصر رسید ، متوجه شد که اشرفی ها نیست ولی راه برگشتی نداشت.
« باترس و لرزپیش حاکم رفت
وگفت : من یه خارکن پیرم ویه گاو دارم وشیرش رو با این کلوخ ها وزن می کنم
وبه مردم می فروشم. برا این که مطمئن باشم کم فروشی نمی کنم، می خواستم
کلوخ هام رو با وزنه ی دربار آزمایش کنم واز درستی وزن اونا خیالم راحت
بشه. »
با ترس ولرز پیش حاکم رفت
وگفت من خارکن پیرس هستم یک گاو دارم که شیرش را با این کلوخ ها وزن می کنم
وبه مردم می فروشم. برای آن که مطمئن شوم کم فروشی نمی کنم ، می خواستم
این کلوخ ها را با وزنه ی دربار آزمایش کنم تا از درستی وزن آن ها خیالم
آسوده شود.
« حاکم که دید پیرمرد چه قدر درست کاره ، اونو تشویقش کرد ویه مشت اشرفی بهش داد . پیر مرو خوش حال و شنگول به خونه رسید.»
= حاکم که دید پیرمرد چه قر درستکار است ، یک مشت اشرفی به اوداد. پیرمردخوشحال وشادمان به خانه بازگشت.
درس چهارم ( دستور زبان فارسی )
1- گزاره ی هر یک ازجمله های زیر از چندجزء تشکیل شده است؟ نام اجزای آن را بنویسید:
الف- قدروقت را بدانیم . ب – مدیرآموزشگاه ما را نشناخت.
(نهادجداحذف) گزاره 2 جزیی مفعول فعل گذرابه مفعول نهادجدا گزاره 2جزیی مفعول فعل گذرابه مفعول
ج- تجربه های بسیاری ازسفر برگرفتیم.
(نهادجداحذف شده) گزاره 3 جزئی مفعول متمم فعل گذرا به مفعول ومتمم
د- متصدی موزه جوانی بود سی ساله.
نهادجدا گزاره 2جزئی مسند فعل گذرا به مسند مسند
ﻫ- زندگی چیست؟ ( = چه است؟ )
نهادجدا گزاره 2جزئی مسند فعل گذرابه مسند
و- کودکان داوطلب فروش نشریه ی « نسیم شمال » می شدند.
نهادجدا گزاره 2جزئی مسند فعل گذرابه مسند
ز- مرغان دریایی پریده بودند. ح- زبان فارسی را اسلام به هند برد.
نهادجدا گزاره یک
جزئی فعل ناگذر مفعول
نهادجدا متمم فعل گذرا به مفعول ومتمم
2- گذرا یا ناگذر بودن افعال جمله های زیررا مشخص کنید ودر صورت گذرا بودن نوع آن را بنویسید:
الف- او به گذشته ی خود می نازد. ب- احمد به مدرسه رفت. ج- شهرتهران بسیاروسیع است.
گذرابه متمم(به)
ناگذر
گذرابه مسند
د- او نامه را برای دوستش فرستاد. ﻫ - فردوسی شاهنامه را سرود. و- سهراب نام ونشان پدرش را از مادرش پرسید.
گذرابه مفعول ومتمم
گذرابه مفعول گذرابه مفعول
ومتمم
3- با رسم نمودار، اجزای اصلی هریک از جمله های زیررا مشخص کنید:
- علی به دیروز می اندیشد. - مریم کتاب را از دوستش گرفت.
نهادجدا متمم فعلی فعل گذرابه متمم نهادجدا مفعول متمم فعل گذرابه مفعول ومتمم
- صورت لاغرنیک شاد شده بود. - فضای زندگی ما سرشارازمهر گشت .
نهادجدا مسند فعل گذرابه مسند
نهادجدا مسند فعل گذرابه مسند
- نسیم وزید. - او نشسته بود.
نهادجدا فعل ناگذر نهادجدا فعل نا گذر
- چهره ی او به گل می ماند. - علی موافقت مرا می خواست.
نهادجدا متمم فعلی فعل گذرابه متمم نهادجدا مفعول فعل گذرابه مفعول
- بچه ها از ریا بپرهیزید. - ما کارها را انجام می دهیم.
نهاد جدا متمم فعلی فعل گذرابه متمم نهادجدا مفعول فعل گذرا به مفعول
- آن ها هدیه ای را به مادرشان دادند. - احمد سطل را از او گرفت.
نهادجدا
مفعول متمم فعل گذرابه مفعول ومتمم نهادجدا
مفعول متمم فعل گذرابه مفعول ومتمم
- بچه ها همدیگر را می بینند. - مادر لباس را می دوخت.
نهادجدا مفعول فعل گذرابه مفعول نهادجدا مفعول فعل گذرابه مفعول
- خورشید درخشان را می بینم. - مادر کودک را خواباند.
نهادجدا مفعول فعل گذرابه مفعول نهادجدا مفعول فعل گذرابه مفعول
- وقتی برف ها آب شدند. - دانه ها پوسته ترکانیدند.
نهادجدا مسند فعل گذرابه مسند نهادجدا مفعول فعل گذرابه مفعول
- دانه ها به آرامی سر از خاک بیرون کشیدند.
نهادجدا مفعول متمم فعل گذرابه مفعول ومتمم
4- درمورد شباهت ها تفاوت های دوجمله ی زیر بنویسید:
الف- زمستان آمد. ب- امسال زمستان دیرتر از پارسال آمد.
جواب= هر دو جمله ی بالا دو
جزئی است با این تفاوت که جمله ی «ب» علاوه براجزای اصلی ( نهادجدا و فعل )
گروه های دیگری هم دارد که مفهوم جمله را روشن تر و کامل تر می کنند.
5- دوجمله ی زیر را با هم مقایسه کنید: الف- پایش گرفته بود. ب- غم ، دلش را گرفته بود.
جواب- جمله ی « الف » دو
جزئی است؛ حال آن که در جمله ی « ب » فعل « گرفته بود » به معنای « پرکرده
بود / فراگرفته بود » یک جمله سه جزئی بامفعول است. پایش گرفته بود. غم ، دلش را گرفته بود.
نهادجدا فعل ناگذر نهادجدا مفعول فعل گذرابه مفعول
درس پنجم ( نگارش فارسی )
1- ویرایش یا ویراستاری را تعریف کنید:
جواب= بازبینی واصلاح
نوشته ازنظر گوناگون مانند رعایت علایم نگارشی ودستوری ومحتوا ودرون مایه
ونظم اثرراویرایش یا ویراستاری می گویند.
2- نوشته ی زیر را ویرایش
کنید: « مجتبی مینوی بسال 1282 ﻫ ق در تهران متولد شد، خاندان او از
علماء تراز اول تهران بودند و گذشته گان او در این شهرمقام روحانی برجسته
ای داشتند. او در شهر سامره تحصیل ابتدائی را شروع و پس از بازگشت به
تهران در دار لفنون و دارالمعلمین مرکزی به تحصیل ادامه داد. »
3- بازبینی نوشته از
نظرعلایم نگارشی ودستوری وغیره را ........... یا ............... می گویند
وکسی که این کار را انجام می دهد................... می نامند.
جواب= ویرایش - ویراستاری - ویراستار
4- چرا باید هرنوشته ای ویراستاری یا ویرایش شود؟ (فعالیت کتاب)
جواب= زیرانوشته هرچندعلمی
ودقیق باشد، اگرزبانی ساده ، شکلی آراسته وبیانی متناسب نداشته باشد ، بی
تأثیر، دل گزا وخسته کننده خواهدبود.
5- انواع ویرایش را فقط نام ببرید:
جواب= ویرایش فنی - ویرایش تخصصی - ویرایش زبانی وساختاری
6- آراستگی ظاهری (علایم نگارشی) ونظم وترتیب بخشیدن به اثر، مربوط به کدام نوع ویرایش است؟
جواب= ویرایش فنی
7- مهم ترین کاری که در ویرایش « فنی » انجام می گیرد، چیست؟
جواب= رعایت نشانه های نگارشی
8- « رعایت علایم نگارشی » مربوط به کدام نوع ویرایش است؟
جواب= ویرایش فنی
9- کدام نوع ویرایش به اصلاح موارد دستوری ،نگارشی واملایی می پردازد؟
جواب= ویرایش زبانی و ساختاری
10- درویرایش زبانی وساختاری به اصلاح چه مواردی پرداخته می شود؟
جواب= اصلاح موارد دستوری، نگارشی واملایی
11- بند ( پاراگراف ) چیست؟
جواب= هربند تشکیل شده از چند جمله که یک مطلب خاص رابیان می کند.
12- مهم ترین ویژگی ظاهری هر « بند » چیست؟
جواب= نخستین سطرهربند به اندازه ی یک سانتی متر بیش تر ازبقیه ی سطر ها از حاشیه فاصله دارد.
13- جمله ی « پدر علی از راه رسید » رابه چهارشکل نشانه گذاری کنیدکه هرکدام معنی جداگانه ای داشته باشد:
جواب= پدر، علی ازراه رسید؟ - پدر، علی ازراه رسید. - پدرعلی ازراه رسید. - پدرعلی ازراه رسید؟
14- در عبارت زیر علایم نگارشی رابه شکل به کارببرید که هر کدام معنی مستفلی بدهند:
« بخشایش لازم نیست اعدامش کنید »
جواب= بخشایش ؛ لازم نیست اعدامش کنید. - بخشایش لازم نیست ؛ اعدامش کنید.
15- برای کاربرد قلاب [ ] ، پیکان ← و ممیز / یک مثال بنویسید:
16- در هر یک از عبارت های زیر نشانه ی ( علایم نگارشی ) مناسب را به کار ببرید:
- هنگامی که بخواهند از
مزایای صرفه جویی و پس انداز سخن گویند ، معمولا ضرب المثل « اندک اندک
خیلی شودوقطره قطره سیلی » رابه کار می برند.
- « گاندی » درحالی به وطن بازگشت ( 1917) که شهرت خاص وعام یافته بود.
- برای درست نوشتن ، باید واژگان مناسب ( اسم ، فعل ، قید و صفت) راخوب بشناسیم.
- عوامل همه تربیت عبارت اند از: خانواده ، مدرسه، معلم ، اجتماع ، کتاب و....
- دکتر« محمد معین » به سه
زبان زنده ی دنیا (عربی ، فرانسه و انگلیسی) آشنایی داشت. به چهارزبان
باستانی (پهلوی ، فارسی باستان ، اوستا وسنسکریت ) نیزمسلط بود و
دردستور زبان ونیز لغت فارسی نظیرنداشت .از این جا در می یابیم که او، چه
پایگاه بلند علمی وادبی داشته است.
- چنددکان کوچک نانوایی ، قصابی ، عطاری، دوقهوه خانه ویک سلمانی... مجموعه ی شهر را تشکیل می داد.
- ابن سینا متولد سال 428 ﻫ . ش. است. - خدایا ، مرا عفو کن.
– سهراب سپهری ، شاعرمعاصر، به نقاشی علاقه ی فراوان داشت.
- فردوسی ، مولوی ، سعدی وحافظ ازبزرگان شعرفارسی هستند.
- صاحب نظران آموزشی می گویند : شرط درست نوشتن ، درست فهمیدن است.
- آثار جلال آل احمد عبارت انداز: خسی درمیقات ، مدیرمدرسه ، سه تارو... – نغز: دلکش
- عجب روزگاری است ! - هان ! ای دل عبرت بین
- پیامبر(ص)فرمودند: « طلب دانش برهرمسلمانی واجب است. »
– هنگام نگارش باید خوب دید ؛ یعنی ، دقت داشت وهوشیاربود.
- قطارتهران - مشهد حرکت کرد. – حضرت علی - علیه السلام - فرمود...
- سقف هر... ی ریخت. – آها ... ی حسین ، کجایی؟
- حسین [بانیشخند] فکرمی کنید این کاربه صلاح شماباشد؟
- زندگی نامه ( بیوگرافی ) وحسب حال ( اتوبیوگرافی ) دوحوزه ی مهم نگارشی هستند.
- خواهشمنداست درتاریخ 24/ 1 / 91 درمحل مدرسه حضور به هم رسانید.
- « ازپاافتادن » ازچندبخش تشکیل شده است ← از( حرف اضافه ) + پا( اسم ) + افتادن (مصدر)
- ابن سینا ( 370- 428 ﻫ. ) ازنوابغ شرق وجامع علوم گوناگون بود.
درس ششم ( زبان شناسی )
1- شگفتی زبان انسان درچیست؟
جواب= زبان هرچند نظام یگانه ای است،شکل های بسیارمتنوعی به خود می گیرد.( گوناگونی در عین یگانگی )
2- اگرازتهران به طرف
قم،کاشان،یزد، کرمان تابندرعباس حرکت کنیم می بینیم که هریک ازشهرها به شکل
خاصی سخن می گویندولی همه ی آن ها خودرااهل یک زبان یعنی، زبان فارسی می
دانند، این ، نشان دهنده ی کدام شگفتی زبان انسان است؟
جواب= زبان انسان هرچندنظام یگانه ای است شکل های متنوع به خود می گیرد ( گوناگونی درعین یگانگی )
3- در «زبان ریاضیات » واژه ی « زبان » چه معنایی دارد؟ جواب= معنای استعاری ومجازی
4- درکدام یک ازگزینه های زیر زبان به معنای « واقعی » کلمه به کاررفته است؟
الف- زبان رنگ ها ب- زبان پرندگان ج- زبان فارسی د- زبان ریاضیات
جواب= گزینه ی « ج » زبان فارسی
5- دوساختی بودن زبان چه فایده ای دارد؟
جواب- موجب می شود انسان به
امکانات پیچیده وگسترده ای دست پیداکند، به طوری که باتعداد بسیارمحدودی از
واج ها (صداها)نشانه های ( واژه های) بسیار زیادی بسازد وبا این نشانه ها
بی نهایت پیام وجمله تولید کند.
6- سه ویژگی ذاتی زبان انسان رافقط نام ببرید: جواب= دوساختی بودن – زایایی - نابه جایی
7- مهم ترین ویژگی زبان انسان ............... آن است. جواب= دوساختی بودن زبان انسان
8- منظوراز « دوساختی » بودن زبان انسان چیست؟
جواب= درزبان انسان یک بار
صداهای بی معنی باهم ترکیب می شوند وساخت های معنی دار ( نشانه ) می سازند ؛
باردیگرنشانه های معنی دارباهم ترکیب می شوند وپیام کاملی به نام جمله می
سازند.
9-ساخت معنی داری که محصول پیوستن صداهای بی معنی هستند، چه نامیده می شوند؟ جواب = نشانه
10- به کمک کدام ویژگی زبان ،
نشانه های معنی دار باهم ترکیب می شوند ودرنهایت پیام کاملی به نام جمله
می سازند؟ جواب= ویژگی دو ساختی زبان انسان
11- نشانه های معنی دار وقتی با هم ترکیب می شوند ،چه چیزهایی را می سازند؟ جواب= جمله
12- نمونه ی زیر بیانگر کدام ویژگی زبان انسان است؟
د + و + س + ت ← دوست دوستم + را + دیدم ← دوستم را دیدم جواب= دوساختی بودن زبان انسان
13- یک مثال برای دو ساختی بودن زبان انسان بنویسید:
جواب= آ + ر + د ← آرد آرد + را + بیخت ← آرد را بیخت
صداهای بی معنی← نشانه نشانه های معنی دار ← جمله
14- ویژگی « زایایی » زبان انسان چه کمکی به ما می کند؟
جواب= به سبب ویژگی زایایی می توانیم به کمک نظام محدود زبان ، جملات نامحدود بسازیم حتی جملاتی که از پیش نبوده انذ.
15- جمله ی « نسیم با وزش باد بهاری صورت گل ها را نوازش می دهد. » مربوط به کدام ویژگی زبان انسان است؟
جواب= زایایی زبان انسان
16- به کمک کدام ویژگی زبان می توان جملات نامحدود ساخت؟ جواب = زایایی زبان انسان
17- ساختن جملاتی که ازپیش وجود نداشته اند، مربوط به کدام ویژگی زبان انسان است؟ جواب= نابه جایی زبان انسان
18- ویژگی « نابه جایی » زبان انسان چه کمکی به ما می کند؟
جواب = به کمک ویژگی نابه جایی می توانیم درباره ی چیز هایی حرف بزنیم که اکنون حاضرنیستند ( گذشته وآینده )
یاحتی اصلاً وجود ندارند.
19- هرگاه انسان درباره ی چیزهایی که اکنون حاضرنیستند ، سخن بگوید،ازکدام ویژگی زبان بهره برده است؟
جواب= نابه جایی
20- جمله ی « او می خواهد
وقتی بچه هایش بزرگ تر شدند برای هرکدام از آن ها خانه ی مستقلی تهیه کند.»
مربوط به کدام ویژگی زبان انسان است؟ جواب = نابه جایی
21- برای هریک از ویژگی زبان ، زایایی و نابه جایی مثال بزنید:
22- شکل های گوناگون هرزبان رافقط نام ببرید: جواب= گونه - لهجه - گویش
23- « گونه » به کدام شکل زبان گفته می شود؟
جواب= به شکل هایی از یک زبان که هرکدام درجا وموقعیت معینی به کار می روند.
24- چه وقت تفاوت گونه های مختلف زبان را متوجه می شویم؟
جواب= اگرجای گونه های زبان را به عمد عوض کنیم، به تفاوت گونه ها پی می بریم.
25- « لهجه » به کدام یک از شکل های زبان گفته می شود؟
جواب به شکل هایی ازیک زبان که فقط در تلفظ با هم فرق دارند.
26- شکل هایی از یک زبان که فقط درتلفظ با هم فرق دارند، چه نام دارد؟ جواب= لهجه
27- هنگامی که یک اصفهانی یاآذری به زبان فارسی صحبت می کند، صحبت آن ها مربوط به کدام شکل زبان می شود؟ جواب = لهجه
28- « گویش » به چه شکلی اززبان اطلاق می شود؟
جواب= به شکل هایی از یک زبان که علاوه برتلفظ ، درانتخاب کلمات و قواعد دستوری هم فرق داشته باشند.
29- تفاوت لهجه با گویش در چیست؟
جواب= درگویش انتخاب کلمات
، تلفظ وقواعد دستوری ، با زبان فارسی رسمی و معیار تفاوت آشکاردارد.مثلاً
، گیلانی ها ضرب المثل « توی دلم هست ولی توی دستم نیست. » را این طور می
گویند: « می دله دره ، ولی می دسته دنیه »
اما تفاوتی که لهجه با زبان
فارسی معیار دارد در تلفظ است ، برای مثال یک تهرانی جمله ی « آن ها را
دوست دارم » رابالهجه به این صورت می گویند: « اونا رو دوس نَدارم »
وهمدانی آ ن رابه این صورت می گوید: « اونا ر دوس ندارم. »
30- به شکل هایی از زبان که درانتخاب کلمات وقواعد دستوری با هم فرق داشته باشند............. گویند.
جواب= گویش
31- گویش فارسی در زمان صفویان جزء کدام یک ازگویش ها محسوب می شود؟ جواب= گویش تاریخی
32- هریک ازمواردزیر،مربوط به کدام نوع گویش است؟
الف- گویش مردم شیراز← جغرافیایی
ب- گویش واعظان وبازاریان ← اجتمایی
ج- گویش فارسی بعد ازمشروطه ← تاریخی
د- گویش گفتاری ونوشتاری امروزه ← معیار
33- گویشی که به طبقه ی خاصی متعلق است مثل بازاریان و واعظان چه نام دارد؟ جواب= اجتمایی
34- این که هر زبان یگانه ، شکل های گوناگون به خود می گیرد ، نشانه ی کدام ویژگی زبان انسان است؟
جواب= تغییر و تحول زبان
35- تغییر وتحول زبان انسانی ناشی از چه مسائلی است؟
جواب= قرارگرفتن زبان درموقعیت ها، مکان ها وزمان های مختلف
- استفاده های مختلف طبقات وگروه های اجتمایی یا اشخاص منفرد
درس هفتم ( املای فارسی )
1- « تقریر» به چه معناست و « املای تقریری » چگونه املایی است؟
جواب= تقریربه معنی بیان کردن – املای تقریری آن است که معلم متن املا رابه تدریج قرائت کندودانش آموزان آن رابنویسند.
2- چرامعلم دراملای تقریری هرجمله را بیش ازدو بارتکرار نمی کند؟
جواب= تابیشتردقت کند – ازحافظه کمک بگیرد - دریادداشت کردن سرعت عمل داشته باشد.
3- به کمک املای تقریری چه مهارت هایی راکسب می کنیم؟
جواب = کسب مهارت گوش کردن – آشنایی با تلفظ درست کلمات وجملات - تقویت دقت وحافظه
– درک بهتر شنیده ها – تبدیل گفتار به نوشتار – نوشتن شنیده ها به درستی وزیبایی وخوانا
4- ازمیان ترکیبات زیر، ترکیب های غلط را اصلاح کنید:
« تحکیم واستواری – غالب شعر
– راز و رمز حیات – مروارید و لؤلؤ – متعلم و دردمند – آماده و مجهز –
دشمن قاصب – بغض وکینه – زیاده روی واغراق – منابع ومعاخذ – نوشته های
منثور »
جواب= قالب شعر – متألم ودردمند - دشمن غاصب – منابع و مآخذ
5- کاربرد کدام واژه ازجهت نگارش غلط است؟
الف- گزارشات ب- تحقیقات ج – اطلاعات د- تعلیمات
جواب= گزینه ی الف – زیرا کلمه ی « گزارش » فارسی است وکلمات فارسی باعلامت جمع عربی جمع بسته نمی شود.
6- جمله ی زیر رااصلاح کنید :
« ازفرمایشات جناب عالی درطول سال بهره بردیم. »
جواب = ازفرمایش جناب عالی درطول سال بهره بردیم.
7- به کاربردن نشانه ی جمع « ات » باکدام یک ار کلمات « تحقیق » و « آزمایش » درست نیست؟
جواب= آزمایش – زیرا « آزمایش » فارسی است وکلمات فارسی با علامت جمع عربی نمی آید.
8- ازدوجمله ی زیر کدام یک صحیح است؟
الف- از فرمایشات جناب عالی بهره بردیم. ب- از فرمایش جناب عالی بهره بردیم.
جواب = گزینه ی ب
9- کلمه ی « سفارش » راجمع ببندید وجمله ای بسازید:
جواب = سفارش ها- او قبل از مسافرت سفارش های لازم را کرد.
10- آیا به کاربردن نشانه ی جمع « ات » باکلمه ی مشخص شده درست است؟ چرا؟
« نوع بیماری پس از تحقیقات و آزمایش های متعدد شناخته شد.»
جواب= بله – زیرا کلمه ی «تحقیق » عربی است و « ات » نشانه ی جمع عربی با کلمات عربی همراه می شود.
درس هشتم (دستورزبان فارسی )
1- بن ماضی و بن مضارع فعل های زیر رابنویسید:
بن ماضی بن مضارع بن ماضی بن مضارع
داد ده خواست خواه
نمی دهد : .............. / ............... بخواهیم : ................... / ................
بود باش پیوندزد پیوندزن
نباشد : .............. / ............... پیوندزد : ................... / ................
گردآورد گردآور شد شو
گرد آورد: .............. / ............... می شود : ................... / ................
نوشت نویس خواند خوان
نوشته شده است: ................ / .............. می خوانند: ................. / .................
بازگفت بازگو نقل کرد نقل کن
باز می گویند : ................ / ............. نقل می کنند : .............. / ..................
2-درهشت زمان ازمصدرهای زیردرساخت های خواسته شده بنویسید:
3- از فعل های داده شده ، مواردخواسته شده را درجدول بنویسید:
4- فعل های زیر را با حفظ شخص ، به ماضی ساده ، ماضی نقلی وماضی بعید برگردانید:
6- فعل های متن زیررااستخراخ، نوع آن ها را ازجهت شخص، شمار و زمان تعیین کنید:
« آزاده ای که آزادی نداشته باشد، البته دررنج خواهدبود. اونمی تواند چنان که می خواهد عمل کند.»
جواب= نداشته باشد : ماضی التزامی سوم شخص مفرد - خواهدبود : آینده سوم شخص مفرد
نمی تواند : مضارع اخباری سوم شخص مفرد - می خواهد: مضارع اخباری سوم شخص مفرد
کند : مضارع التزامی سوم شخص مفرد
7- زمان ونوع فعل « ساخته بود » کدام است؟
الف- ماضی نقلی ب- ماضی استمراری ج- ماضی بعید د- آینده
8- دوم شخص مضارع اخباری مصدرهای « دیدن » و « شناختن » را بنویسید:
جواب= می بینید - می شناسید
9- هریک از موارد ستون سمت راست متناسب با کدام یک ازستون سمت چپ است ؟
الف- خوانده بودم 1- ماضی ساده
ب- می خوانم 2- مضارع التزامی
ج- خواهم خواند 3- ماضی بعید
د- بخوانم 4- مضارع اخباری
ﻫ- خواندم 5- آینده
10- عبارت « احمد کتاب دارد، کتاب را خواندم. » را به صورت مختصر دریک جمله بنویسید:
جواب = کتابِ احمد را خواندم.
11- باتوجه به عبارت رو به رو: « آفتاب غروب درمیان ابرهای سرخ می درخشید.»
الف- فعل جمله رابه صورت مضارع التزامی درآورید: ( باحفظ شخص فعل ) جواب= بدرخشید
ب- بن مضارع این فعل چیست؟ = درخش
12- باتوجه به متن زیر : « زمین می لرزد، التهابی مبهم گستره ی دشت را پوشانده است، آب ایستاده است.»
الف- زمان فعل های مشخص شده را بنویسید: جواب = الف- می لرزد : مضارع اخباری پوشانده است : ماضی نقلی
٭ ب- فعل « ایستاده است » گذرا است یا ناگذر؟ ب- ناگذر
٭ ج- فعل « می لرزد » را
گذرا کنید: ج-
می لرزاند
13- زمان افعال زیر را بنویسید:
الف- می رویم ب- برده بودم ج- خریده باشم د- می نویسم
ﻫ - نوشته بودم و- بروم ز- دیده باشند
جواب= الف- مضارع اخباری، اول شخص جمع ب- ماضی بعید ، اول شخص مفرد ج- ماضی التزامی، اول شخص مفرد
د- مضارع اخباری، اول شخص مفرد ﻫ - ماضی بعید، اول شخص مفرد و- مضارع التزامی، اول شخص مفرد
ز- ماضی التزامی، سوم شخص جمع
14- ازمصدر « دیدن » ماضی بعید ومضارع اخباری سوم شخص مفرد بسازید:
جواب= ماضی بعید : دیده باشد - مضارع اخباری : می بیند
درس نهم ( نگارش فارسی )
1- چرا نوشته ی زیرازنظربیان علمی است؟
« گونه، به شکل هایی از زبان گفته می شود که هرکدام درجاوموقعیت معینی به کار می روند.»
جواب = چون هرلفظی به معنای روشن وحقیقی خودبه کار رفته است.
2- باتوجه به نوشته ی زیر:
« اسطوره » درلغت به معنی افسانه وقصه است ودراصطلاح به قصه ای اطلاق می شودکه ظاهراً منشأ تاریخی نامعلومی دارد.»
الف- به این نوع نگارش اصطلاحاً چه می گویند؟ جواب= علمی
ب- مهم ترین ویژگی های این نوع نوشته ها چیست؟ جواب = صریح ، دقیق وگویابودن
3- به نوشته ی زیراصطلاحاً نگارش................. می گوییم، چون .......................
« غروب، غم رنگ وخونین وخورشیددرزیرپلک غبار، اشک خونین می بارد.»
جواب = ادبی ، چون پیام این
عبارت به طور غیرمستقیم وغیرصریح بیان شده است یانویسنده ازآرایه های ادبی
برای توصیف وتصویرمعانی ذهنی بهره گرفته است.
4- نوع نگارش عبارت زیر علمی است یاادبی، علت آن رانیز بنویسید:
« یک بوته ی کوتاه مغیلان وسط یک بیابان دراز، یک قصیده ی بلند است»
جواب = نگارش ادبی است زیرادرعبارت تشبیه به کاررفته است وواژه های کوتاه ، بلندودراز تناسب دارند.
5- زبان به کاررفته درعبارت زیرمربوط به کدام یک از انواع نگارش است؟
« ترس سایه ای گذرا برخاطرم افکند. همچون گذرسایه ی گنجشک دیرکرده ای درنیمه ی روز چله ی تابستان »
جواب = زبان ادبی
6- کدام زبان بررفتارمخاطب اثرمی گذارد واو رابه واکنش وهم حسی وا می دارد؟
جواب = ادبی
7- نوشته ی زیر ازنظرشیوه ی بیان چگونه است؟ توضیح دهید.
« آفتاب غروب درمیان ابرهای سرخ می درخشید. پایان روزطوفانی بود وباران درمجمر مغرب چون شراره هایآتش به نظر می رسید.»
جواب = ادبی ، زیرانویسنده با وصف غروب آفتاب به کمک تشبیه می خواهد پایانی غم انگیزرابیان کند.
8- زبان به اعتبارشیوه ی بیان چندنوع است؟ نام ببرید. جواب = دو نوع ( علمی و ادبی)
9- زبان علمی وزبان ادبی رابا هم مقایسه کنید:
جواب = زبان علمی برای انتقال مستقیم مفاهیم دقیق وصریح به کارمی رود، اما
زبان ادبی به آفرینش آثارادبی اختصاص دارد.
10- واژه های ( سرو ، لعل و سنبل ) درزبان علمی وادبی برچه چیزهایی دلالت دارند؟
جواب = علمی(به ترتیب): نام درختی ، جواهری قرمزرنگ و نام گلی
ادبی (به ترتیب): قامت راست وکشیده ومتناسب ، لب و موی تابدار
11- چند پهلو نوشتن درچه نوشته هایی عیب ونقص ودرچه نوشته هایی حُسن وزیبایی شمرده می شود؟
جواب = درنوشته های علمی : عیب ونقص - درنوشته های ادبی : حُسن وزیبایی
12- چرا درنوشته های ادبی ازآرایه های ادبی استفاده می شود؟
جواب = برای توصیف وتصویرمعانی ذهنی وبیان عواطف واحساسات درونی
13- نقش وتأثیر زبان ادبی را بنویسید:
جواب= زبان ادبی تنها مراد
ومقصودنویسنده رانمی رساند، بلکه می کوشدبررفتارمخاطب اثربگذارد ومخاطب
رابه واکنش وهم حسی واداردوباخود همراه وهمدل سازد.
درس دهم (دستور زبان فارسی )
1- نمودار جملات زیر را رسم کنیدواجزای آن رانشان دهید:
- « پدر ازتوی اتاق ، همه ی این بساط را می دید. » - « او به افتخارات باستانی خود می نازد.»
- « قصه ی مثنوی دلپذیر است.» - « احمد ازدوستش رنجیده بود. »
- «جعفر کتاب را خواند.» - « کودک دوید.»
2- ازمیان فعل های زیر، فعل های ناگذر را مشخص کنید:
« گریست ، می دوزد ، می نشیند ، ساخت » جواب ← گریست ، می نشیند
3- درجمله های زیرنوع فعل راازنظرگذر وناگذر مشخص کنید:
الف- مریم کتاب را خواند. ( فعل گذرا به مفعول ) د- احمد به مدرسه رفت . ( فعل ناگذر )
ب- کم کم شهری سپیدپوش به استقبالمان آمد. ( فعل ناگذر )
ج- او به گذشته ی خود می نازد. ( فعل گذرا به متمم ) ﻫ - شهرتهران بسیاروسیع است. (فعل گذرابه مسند)
و- درنویسندگی مهارت درپروراندن مطلب بسیارمهم است. ( فعل گذرابه مسند )
ز- نوشته ی خوب آن است که نویسنده مقصود خود را خوب بپروراند.
(فعل گذرابه مسند ) ( فعل گذرا به مفعول )
ح- نویسنده ی خوب واقعیات را دقیق می بیند. ( فعل گذرابه مفعول )
ط- ایرانیان درطول تاریخ زبان خود را حفظ کرده اند. ( فعل گذرابه مفعول )
4- بافعل « خوراند »، « ترساند » یک جمله بسازید و اجزای آن رامشخص کنید:
جواب= مادر غذا را به کودک خوراند.
نهادجدا مفعول متمم فعل گذرابه مفعول ومتمم
← احمد بچه را از گربه ترساند.
نهادجدا مفعول متمم فعل گذرابه مفعول ومتمم
5- فعل « پریده ام » گذراست یا ناگذر؟ جواب← ناگذر
6- باتوجه به جمله، ازمصدرداخل پرانتز، فعل مناسب بنویسید:
- کودک بادبادک را درهوا ( چرخیدن ) جواب← چرخاند / چرخانید
- مادر کودکش را ( خوابیدن ) ← خواباند / خوابانید
- سخنان بزرگمهررا به اطلاع مردم ایران (رسیدن) ← رساند / رسانید
- خون جگردیوسپید رادرچشم کاووس (چکیدن) ← چکاند / چکانید
- اکوان دیو قطعه ای از زمین را که رستم برآن خوابیده بود پرید وبرسردست (چرخیدن) ← چرخاند / چرخانید
- رستم بار دیگررخش راتامحل حادثه (دویدن) وبه سرعت خودرابه آن جا (رسیدن)
← دواند / دوانید ← رساند / رسانید
7- جمله ی زیر را باتکواژ گذراسازگذراکنید:
« پرنده پرید.» جواب← احمد پرنده را پراند.
8- بافعل های « بخشید ، پوشید وگسست » جمله بسازید وتفاوت آن ها رابیان کنید:
جواب= او اموالش را به
فقرا بخشید. ( فعل گذرا به مفعول ومتمم ) ← کودک لباسش را پوشید. (
فعل گذرا به مفعول ) ← بند های استبداد گسست.( ناگذر) ← ملت
ایران بند های استبداد را گسست. ( گذرا به مفعول )
9- فعل « شکست » ازنظرگذرچگونه است؟ بامثال بنویسید:
10- به بن مضارع « رسیدن » (ان) بیفزاییدوباآن جمله ای باصیغه ی سوم شخص مفرد ماضی ساده بسازید:
جواب= رساند / رسانید - او به سرعت خودرا به آن جا رساند(رسانید)
11- هریک از فعل های زیررا، به سه صورت مضارع التزامی ، ماضی التزامی وماضی ساده بنویسید:
فعل مضارع التزامی ماضی التزامی ماضی ساده
12- با افعال دو وجهی جمله بسازید:
الف- شکست: ( درخت شکست) ( طوفان درخت را شکست.)
ب- برید: ( طناب برید.) ( احمد طناب را برید.) ج- سوخت: ( دستم سوخت.) (آتش دستم را سوخت.)
د- گداخت: ( فلز گداخت.) ( کارگر فلز را گداخت.)
درس یازدهم ( نگارش فارسی )
1- درعبارت زیر ازقرآن کریم ازچه شیوه ای برای بیان مقصود استفاده شده است؟
« مثل کسانی که اموالشان را
در راه خدا می بخشد، هم چون دانه ای است که هفت خوشه می رویاند وهرخوشه ای
یک صددانه وخداوند برای هرکس که بخواهد چندبرابرمی کند.»
جواب= مقایسه وتمثیل
2- مقصود از مقایسه ی دونمایش نامه ی زیرچیست؟
« نمایش نامه حماسی صحنه ی
حادثه را مجسم می کند وبه تماشاگرتجربه می آموزد ونمایش نامه ی درام صحنه ی
حادثه را حکایت می کند وبه تماشاگر معرفت می بخشد.»
جواب= بیان شباهت ها و تفاوت های دو نمایش نامه
3- بیان شباهت ها وتفاوت های دو امرباکدام یک از راه های پروراندن معانی میسر است؟
جواب= مقایسه
4- جلال آل احمد خصوصیات متفاوت مردمان دو روستارا باهم آورده است، به این نوع نوشته چه می گویند؟
جواب= مقایسه
5- هدف از مقایسه چیست؟ ( غرض از مقایسه چیست؟ )
جواب= غرض از مقایسه روشن کردن معنی ومفهوم ، بیان شباهت ها و تفاوت ها ودرجات وویژگی های دو امراست
6- علت نادرستی عبارت زیر را بنویسید:
« پیامبراسلام – صلی الله – فرمود: من معلم برانگیخته شدم.»
جواب= کلمه ی « علیه » از این جمله حذف ومعنای جمله دعایی ناقص شده است.
7- چندآیه ازقرآن که در آن ها دوچیزباهم مقایسه شده اند، بنویسید:
جواب= هل یستوی الذین یعلمون والذین لایعلمون / هل یستوی الأعمی والبصیر افلا تتفکرون
لایستوی الخبیث و الطیب / ومایستوی الأعمی والبصیر ولا الظلمات و لا النور
لایستوی اصحاب النار واصحاب الجنه / وما یستوی الأحیاء و لا الأموات
8 - به نظر شما « آزادی » راباچه چیزهایی می توان مقایسه کرد؟
جواب= آزادی را باچیزهایی می
توان مقایسه کردکه میان آن هاهمسانی وسنخیت وپیوندی باشد.این پیوند می
تواند همانندی یا ناسازی باشد؛ مانند: آزادی و بردگی / آزادی و آزادگی /
پرنده و آزادی / آزادی و اسارت
درس دوازدهم ( دستور زبان فارسی )
1- درعبارت زیر کدام واژه « اسم خاص است؟چرا؟
« از گرزوکمند و نیزه خیری نیست. تن قدرتمند رخش بود که آن ها را می کشید.»
جواب= «رخش » چون جمع بسته نمی شود یا « ی » نکره نمی گیرد.
2- ثابت کنید که واژه ی « هوا » درجمله ی زیراسم معرفه( شناس ) است:
« بوی شبدر دوچین هوا را عطرآگین ساخته است.» جواب= چون با حرف « را » آمده است.
3- درعبارت : « مریم به گل های زیبای باغچه آب داد.»
الف- یک اسم مشتق بیابید: ← باغچه
ب- چراواژه ی« مریم » اسم خاص است؟
←زیرا نکره نمی شود یا جمع بسته نمی شود یا برهمه ی افرادطبقه ی خود دلالت نمی کند.
ج- درگروه اسمی « گل های زیبای باغچه » هسته کدام است؟ ← گل
4- جمله ای بنویسیدکه درآن واژه ی « سبزی » اسم جنس باشد: جواب= « سبزی » برای انسان مفید است.
5- کدام یک از اسم های زیرساده ، مرکب یامشتق اند؟
الف- سیما ← ساده ب- خنده ← مشتق
6- کدام یک از اسم ها ساده ،کدام مرکب وکدام یک یک مشتق اند؟
الف- چهل ستون ← مرکب ب- دانشگاه ← مشتق ج- مداد ← ساده
د- سفیدرود ← مرکب ﻫ- پوشه ←مشتق و- پلکان ← ساده ز- پاسبان ← مشتق
7- خاص یا عام بودن اسم های زیر رامشخص کنید:
الف- قاسم ← خاص ب- همسایه ← عام ج- ایران ← خاص د- انگیزه ← عام
8- درعبارت « ایران، سرزمین ابن سیناها وخواجه نصیرهاست.»
الف- یک اسم عام بیابید: ← سرزمین
ب- چرا « ابن سیناها » جمع بسته شده است؟
← گاهی بعضی اسم ها ی خاص برجسته جمع بسته می شوند ودراین صورت، نظایر آن ها مورد نظراست و ابن سیناچنین است.
9- جمله ای بنویسید که در آن رعایت نقش نمای اضافه (کسره ی اضافه )الزامی است:
جواب= معلمِ بچه ها آمد. توپِبازی - قدِبلند - لبِتشنه - پدراحمدرا دید - اسبِسواری
10- هسته ی این گروه های اسمی رامشخص کنید:
همین دو کتاب جغرافی - خانه ی پدری - عامل مهم ترقی نوجوانان - سازمان ملی توسعه وپیشرفت اقتصادی - هر درخت میوه دار - همه کس - آهنگ های آسمانی - یک گله گوسفند - هرپنج دانش آموز
11- با یکی از راه های چهارگانه ثابت کنید کدام یک از واژه های زیراسم هستند:
نوع قید اصلی معرفه ساختمان گرفتند از پیش تر
پیش پنجم تعجب آور شعر شعرا
جواب= الف- می شود آن راجمع بست : نوع ها ، انواع ← قیدها – اصلی ها – معرفه ها (معارف)- ساختمان ها – شعرها(اشعار)
ب- «ی» نکره می گیرد: نوعی پارچه
ج- «آن» و «این» میگیرد: این نوع پارچه
د- درجمله نقش می پذیرد : این نوع را نمی پسندید. نوع پارچه راعوض کنید.
مفعول مفعول
= واژه ی «گرفتند» فعل است. – واژه ی «از» حرف اضافه است. – واژه «پیش» قیدیاصفت است.
12- اسم های زیرراباعلامت یاعلامت های مناسب جمع ببندید:
ستاره ( ستاره ها- ستارگان
) چشم ( چشم ها- چشمان ) گربه ( گربه ها ) کتاب
(کتاب ها- کُتُب) خانم (خانم ها) عضو(عضوها- اعضا)
بچه (بچه ها ) عقاب (عقاب ها) پلنگ (پلنگ
ها) بنده (بنده ها- بندگان) زانو (زانوها-
زانوان) ابرو(ابروها- ابروان) فرمایش (فرمایش)
آشنا (آشناها- آشنایان) دانشجو (دانشجوها- دانشجویان) ریاضی (ریاضی ها- ریاضیات)
میوه ( میوه ها- میوه جات) نکته (نکته ها ) بانو (بانوها- بانوان) نور(نورها- انوار) کافر(کافرها- کفار)
13- جمع مکسرواژه های زیررابنویسید:
زمان (ازمنه) قله ( قلل) رأی (آرا) شاهد (شواهد) عمل (اعمال)
دعا (ادعیه) کاسب (کسبه) نتیجه (نتایج) مادّه (مواد) کافر(کُفار)
14- ساخت اسم های زیر رامشخص کنید:
کاروان (ساده) قافله سالار(مرکب) شتر (ساده) آویزه (مشتق) آبدوغ خیار (مرکب)
شترگاو پلنگ (مرکب) زرافه (ساده) زاغچه (مشتق) کلاغ (ساده) چنار (ساده) پلکان (ساده)
لبه ( مشتق) هوش (ساده) جوشش (مشتق) جو (ساده) پاسبان (مشتق) گریه(مشتق) نرده (ساده)
15- خاص یا عام بودن اسم های زیرراثابت کنید:
اسم عام یا خاص علت
جمع بسته نمی شود- و « ی » نکره نمی گیرد
|
جمع بسته نمی شود- و « ی » نکره نمی گیرد
|
اسم معنی است وقائم به ذات نیست.
|
اسم معنی است وقائم به ذات نیست.
|
جمع بسته نمی شود- و«ی» نکره نمی گیرد.
|
(اسم گل) سوسن ها – سوسنی را درگلدان کاشتم.
|
(اسم انسان) جمع بسته نمی شود و «ی» نکره نمی گیرد.
|
(سنگ آسمانی) شهاب ها – شهابی بزرگ
|
(اسم انسان) جمع بسته نمی شود- و«ی»نکره نمی گیرد.
|
(اسم سیاره-اسم انسان) جمع بسته نمی شود- و«ی» نکره نمی گیرد.
|
جمع بسته نمی شود- « ی» نکره نمی گیرد
|
افتخارات – افتخاری بی نظیر
|
درس سیزدهم (املا)
1- چاپ کتاب زبان فارسی چه خطی است؟ یکی از مزایای خط مزبور را بنویسید:
جواب= نسخ- حرف ها به شکل واضح وبرجسته کناریک دیگر قرارمی گیرند.
2- کدام خط برای دست نوشته های ما خط معیار به شمار می رود؟ ←خط تحریری
3- چرا خط تحریری برای دست نوشته های ما خط معیار به شمارمی رود؟
جواب= به سبب ظرافت، زیبایی وسرعتی که درنوشتن آن است.
4- درهر شماره املای برخی ازگروه کلمات نادرست آمده است، درست آن ها رابنویسید:
الف- مهرمانه وسری – فلق وشفق – قدر وخیانت - هور وماه - تشکّر وسپاس گزاری
ب- تعسّی وپیروی – فریاد ونهیب – آسایش وفراغ بال – تحصین واعجاب
ج- احرار و آزادگان – زینت بخش ازهار وگل ها - حلقه های ازکار - عزم وبزرگی
د- الغا وتفهیم – نهنج گل – تفحسات عمیق – مزایا ومحاسن – زندگی پرتلاطم
ﻫ- خضوع وخشوع – ستورمرتّب ومنظّم – تملغ وچرب زبانی – افراط وتفریط
و- عشقه وپیچک – عناوین والغاب – ابرازمصرّّت – حاشیه گذاری
ز- ایجاد ونشئت – آزمندوحریص – وکیل ومغنّن – رایت والم – عریزه چی دربار
ح- هوزه های زبان شناسی – تأسی وپیروی – وزیرانتباعات – ادبیات قنایی – سلطه ی بیگانگان
ط- روغن مایه- شاعرمآثر- یال وغارب – اصطلاحات عرفانی – شجاع وسلهشور- راجب درس
ی- تعین قیمت - وهله ی اول - نامه ی مزبور- تحقیق وبرّسی - – امیر ومعمور
ک- درنگ وتأنّی – غم قربت – بحر درکوزه – حج گذاران اهل قلم – مؤونت ویاری
درس چهاردهم ( نگارش فارسی )
1- متن زیر چه نوع نوشته ای است؟
« آفتاب لب بام بود وهواگرم گرم . ازدیواری که روبه مغرب بود، هرم آفتاب توی حیاط می زد. بوی گرم خاک نم کشیده، هوارا پرکرده بود.»
جواب= توصیفی
2- توصیف زیربرای بیان چه مقصودی است؟
« دهی مثل همه ی دهات، یک لانه ی زنبور گلی وبه قدآدم ها، کنارآب باریکه ای یاچشمه ای یا استخری یا قناتی یعنی که آبادی.»
جواب= توصیفی موجَز وطرح گونه از یک دِهِ سنتی را نشان می دهد.
3- توصیف ، یکی از راه های پرورش مطلب است که در انواع نوشته های ............ و ............. کاربرد دارد.
جواب= ادبی - علمی
4- در توصیف کدام دسته از جزئیات یک پدیده باید مورد توجه قرار گیرد؟
جواب= به آن دسته ازجزئیات که به روشن ترشدن مقصود کمک می کنند.
5- موادتوصیف را فقط نام ببرید:
جواب= حواس پنجگانه ، تجربه هایحسی وعاطفی ، و گنجینه ی واژگان درخور ومتناسب
6- لازمه ی یک توصیف خوب برای نویسنده بهرمندی از ........و .................. است تابتوانددرهرموقع، تعبیری مناسب بیاورد.
جواب= هنرمشاهده ی دقیق –الفاظ کافی ودرخور ذهنی
7- کدام یک ازانواع نوشته ها بیش تر از هنر مشاهده بهره مند است؟ ← نوشته های توصیفی
8- جمع مکسرکلمات زیررا بنویسید:
نسخه: نُسَخ دلیل: ادلّه فیلسوف: فلاسفه مکتوب: مکاتیب اجنبی: اجانب حر: احرار
قلعه : قلاع قریه : قُرا تاجر : تجّار رعیت : رعایا مکتب : مکاتب شیء :اشیا
9- ( مفرد جمع های مکسر زیر را بنویسید: )
10- صحیح کلمات زیر رابنویسید:
درخواست استیفا - خورده فروشی - تمریادبود – روغن مایع
← استعفا – خرده – تمبر - مایع
زحمت تهیه و تایپ این سوالات را آقای صفری قزل دوست و همکار ارجمندم کشیده است .
۱
۰
۹۳/۰۸/۰۸
دانیال